De Mona Lisa is het bekendste, meest bekeken, meest bezongen, beschreven en geparodieerde schilderij ter wereld.

Glimlachend, verlegen, vol minachting, pret, melancholisch, ziek, twee geslachtig, verlamd, tandloos, gestoord, iedereen ziet wat anders bij de lach van Leonardo da Vinci’s Mona Lisa. Isaacson noemt dit werk daarom het eerst voorbeeld van Augmented Reality.[1]

Da Vinci blijkt zo’n 15 jaar aan (de voorbereiding van) de Mona Lisa te hebben gewerkt. Toch is hij meer wetenschapper dan schilder. Zo heeft hij, o.a. in een mortuarium, de menselijke anatomie bestudeerd en dan met name de botten en spieren rondom de mond. Hij heeft onderzocht hoe emoties door het brein en het zenuwstelsel vertaald worden in bewegingen. En hij ontdekte de diversiteit aan uitdrukkingen in het menselijk gezicht. Om het gezicht 3dimensionaal te maken, gebruikte Da Vinci de chemie. Hij begon met een lichte ondergrond en ging daar in vele dunne lagen overheen. Tenslotte wilde hij het doek interactief maken en daarvoor bestudeerde hij de optiek (de ogen en de biologische manier van waarnemen). Dit schilderij is het resultaat van al Da Vinci’s kennis.[2]

Meer dan 40 lagen, waarbij enkele lagen zelfs meerdere maanden moesten drogen. Ontdekt door experts van de Europese faciliteit voor synchrotronstraling bij de Franse stad Grenoble.

Alessandro Sorenzo en Michelle Newbury vergeleken de Mona Lisa met (de veel eerder geschilderde) La Bella Principessa (ook van Da Vinci) en ontdekken dat het een optische illusie betreft. De minuscule glimlach in beide schilderijen komt door de Italiaanse schilderstechniek die sfumato-effect heet.[3]

In 2019 zal, ter ere van het vijfhonderdste sterfjaar van Da Vinci, in het Louvre vermoedelijk de houtskool-voorstudie ‘Monna Vanna’ getoond worden, die bijna zeker gebruikt is als voorstudie en om de contouren van de Mona Lisa goed op doek te krijgen.[4]

[1] Isaacson

[2] Van Oostvoorn; Isaacson

[3] Armstrong; Sorenzo en Newbury

[4] Smallenburg

Bibliografie

• Alessandro Soranzo, Michelle Newberry. „The uncatchable smile in Leonardo da Vinci’s La Bella Principessa portrait.” Elsevier (2014): 78-86.
• Armstrong, Annie. „Het mysterie rondom de glimlach van Mona Lisa is eindelijk ontrafeld.” 24 augustus 2015. Creators. 4 september 2018. <https://creators.vice.com/nl/article/3d749w/het-mysterie-rondom-de-glimlach-van-mona-lisa-is-eindelijk-ontrafeld>.
• Isaacson, Walter. „The Science Behind Mona Lisa’s Smile – How Leonardo da Vinci engineered the world’s most famous painting.” november 2017. The Atlantic. 4 september 2018. <https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2017/11/leonardo-da-vinci-mona-lisa-smile/540636/>.
• Oostvoorn, Sophie van. „Dit is de wetenschap achter Mona Lisa’s glimlach.” NRC 10 oktober 2017.
• Smallenburg, Sandra. „Waarschijnlijk erotische voorstudie van Mona Lisa.” NRC 30 september 2017.
• Visser, Lilian. „Rembrandt van Rijn – Meester uit de Gouden Eeuw.” 9 maart 2016. Historiek. 4 september 2018. <https://historiek.net/rembrandt-van-rijn-meester-gouden-eeuw/57614/>.